Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ

Plot

Ο Ρέιφ Φάινς και η Ζιλιέτ Μπινός είναι ο Οδυσσέας και η Πηνελόπη στην πολυαναμενόμενη «Επιστροφή», τη συναρπαστική κινηματογραφική εκδοχή ενός από τους σπουδαιότερους και πιο διαχρονικούς μύθους του δυτικού πολιτισμού.

Παγκόσμια πρεμιέρα στο Φεστιβάλ του Τορόντο.

Μετά από είκοσι χρόνια απουσίας, ο Οδυσσέας (Ρέιφ Φάινς) ξεβράζεται στις ακτές της Ιθάκης, ημιθανής και αγνώριστος. Ο βασιλιάς επέστρεψε επιτέλους στην πατρίδα του, όμως θα τη βρει αλλαγμένη από τότε που έφυγε για να πολεμήσει στον Τρωικό πόλεμο.

Η αγαπημένη του σύζυγος, Πηνελόπη (Ζιλιέτ Μπινός), είναι ουσιαστικά φυλακισμένη στο ίδιο της το παλάτι και δέχεται αφόρητες πιέσεις από τους φιλόδοξους μνηστήρες να διαλέξει νέο σύζυγο και βασιλιά. Ο γιος τους, Τηλέμαχος (Τσάρλι Πλάμερ), που έχει μεγαλώσει χωρίς πατέρα, διατρέχει θανάσιμο κίνδυνο από τους μνηστήρες, οι οποίοι τον βλέπουν ως εμπόδιο στο αδυσώπητο κυνήγι τους για την Πηνελόπη και κατ’ επέκταση το βασίλειο.

Αλλά και ο Οδυσσέας έχει αλλάξει: σημαδεμένος από την εμπειρία του πολυετή πολέμου, δεν είναι πια ο ατρόμητος πολεμιστής που θυμούνται οι υπήκοοί του. Θα αναγκαστεί, όμως, να αντιμετωπίσει το παρελθόν του για να βρει τη δύναμη για να σώσει την οικογένειά του και να κερδίσει πίσω την αγάπη που έχασε.

Αντιστρόφως ανάλογα της επιρροής των μνημειωδών αυτών έργων στην παγκόσμια κουλτούρα, τα ομηρικά έπη δεν έχουν απασχολήσει τον κινηματογράφο εδώ και πολλές δεκαετίες. Η «Επιστροφή» έρχεται για να μας θυμίσει τον λόγο που οι ιστορίες αυτές έχουν αντέξει μέσα στους αιώνες, ζωντανεύοντας με εξαιρετική ικανότητα και αισθητική τους ανθρώπινους χαρακτήρες στο κέντρο της, καθώς και τις παγκόσμια αναγνωρίσιμες θεματικές που αναδύονται από τις μεταξύ τους δυναμικές, ακόμη κι αν ο κόσμος έχει πλέον εντελώς αλλάξει.

Το ταλέντο πίσω και μπροστά από την κάμερα, αδιαμφισβήτητο. Στους δύο κεντρικούς ρόλους, οι Ρέιφ Φάινς και Ζιλιέτ Μπινός, δύο από τους σπουδαιότερους και πιο λαμπερούς ευρωπαίους ηθοποιούς στον χώρο του θεάτρου και κινηματογράφου με πολλές επιτυχίες και βραβεύσεις στο ενεργητικό τους, δίνουν εξαιρετικής ευαισθησίας ερμηνείες και μοντέρνα πνοή στους ήρωες που γνωρίζουμε από την παιδική μας ηλικία. Η συγκεκριμένη ταινία αποτελεί την πρώτη τους συνάντηση στη μεγάλη οθόνη μετά τον βραβευμένο με Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας «Άγγλο Ασθενή», στον οποίο πρωταγωνίστησαν μαζί το 1996.

Τη σκηνοθεσία ανέλαβε ο Ουμπέρτο Παζολίνι, παραγωγός μεγάλων επιτυχιών όπως το υποψήφιο για τέσσερα Όσκαρ «Άντρες με τα Όλα τους» και σκηνοθέτης του υποψήφιου για Καλύτερη Ευρωπαϊκή Ταινία της χρονιάς «Still Life» και του «Nowhere Special». Το σενάριο φέρει την υπογραφή -πέρα από του ίδιου του Ουμπέρτο Παζολίνι- και των Τζον Κόλι («Master and Commander», «Creation») και Έντουαρντ Μποντ, ο οποίος ήταν υποψήφιος για Όσκαρ για τη δουλειά του στην ταινία «Blow Up» του Μικελάντζελο Αντονιόνι.

Θέλοντας να προσδώσουν όσο το δυνατόν περισσότερη αυθεντικότητα στις εικόνες και την αίσθηση της ταινίας, οι παραγωγοί επέλεξαν να κάνουν γυρίσματα της ταινίας και στην Ελλάδα. Έτσι, στη χώρα μας πραγματοποιήθηκαν τρεις από τις εφτά συνολικά εβδομάδες γυρισμάτων, όλα τους εξωτερικά γυρίσματα σε φυσικούς χώρους σε τοποθεσίες του Ιονίου πελάγους και συγκεκριμένα στην Κέρκυρα και την Κυλλήνη. Συμπαραγωγός εταιρεία στην Ελλάδα ήταν η εταιρεία Heretic, με παραγωγούς τους Κωνσταντίνο Κοντοβράκη και Γιώργο Καρναβά.

Ο σκηνοθέτης Ουμπέρτο Παζολίνι μιλά για την ταινία

Η «Επιστροφή» γεννήθηκε από το πάθος μου για το έπος του Ομήρου και από το απίστευτο γεγονός ότι, παρά τη θέση που έχει η Οδύσσεια στη κουλτούρα του Δυτικού κόσμου και τις διαχρονικές, οικουμενικές θεματικές της, ο κινηματογράφος δεν έχει ποτέ καταφέρει να αποδώσει την ιστορία αυτή όπως της αξίζει. Και σήμερα το έργο του Ομήρου μάς αναγκάζει να έρθουμε αντιμέτωποι με την τραγωδία του πολέμου -αυτών που τον πολεμούν και αυτών που μένουν πίσω- με έναν τρόπο που μοιάζει φοβερά και θλιβερά επίκαιρος.

Ως μια ιστορία επιστροφής και λύτρωσης από τον πόλεμο, το ενδιαφέρον μου εστίαζε πάντα όχι τόσο στα φανταστικά στοιχεία του ταξιδιού του Οδυσσέα, όσο στην επανένωση των χαρακτήρων στο τέλος του ταξιδιού αυτού. Για τον λόγο αυτό, ενώ διατηρούμε κάποιες από τις πιο εμβληματικές στιγμές του ομηρικού έπους, η δική μας ιστορία είναι μια Οδύσσεια του μυαλού, χωρίς ταξίδια, χωρίς τέρατα και χωρίς θεούς – το ταξίδι μιας οικογένειας, τα μέλη της οποίας βρίσκουν τρόπο να επανενωθούν παρά τα εμπόδια που συναντούν γύρω τους, αλλά και μέσα τους.

Οι μύθοι επιβιώνουν ακριβώς επειδή είναι τόσο καλές ιστορίες: τόσο πιστευτές όσο και απίστευτες. Οι χαρακτήρες τους είναι κάπως εξωπραγματικοί, αλλά στην πραγματικότητα απόλυτα ανθρώπινοι. Στην ταινία αυτή, παίρνουμε έναν αρχαίο μύθο με τον οποίο πολλοί συνδέονται συναισθηματικά (τον γνωρίζουν, τον αγαπούν, τον αναγνωρίζουν) και οδηγούμε το κοινό να ανακαλύψει την ανθρώπινη αλήθεια πίσω από την αρχαία ιστορία, να βρει τους ανθρώπους πίσω από τις μυθικές φιγούρες. Θέλουμε να εισχωρήσουμε στην ψυχολογία των ηρώων, δίνοντας έμφαση σε, εσωτερικές και εξωτερικές, συγκρούσεις και να δώσουμε σε μια ιστορία, που μετρά 3 χιλιάδες χρόνια, τη δύναμη ενός σύγχρονου θρίλερ.

Ένας πατέρας που έχει χάσει τον εαυτό του εξαιτίας της φρίκης του πολέμου. Μια σύζυγος φυλακισμένη σε μια αβέβαιη επιστροφή και την επιθυμία να προστατεύσει τον γιο της. Ένας νεαρός άνδρας που ψάχνει τη δική του ταυτότητα – ένα πολύπλοκο ψυχολογικό ταξίδι προς την ενηλικίωση, που έχει αγνοηθεί από τις προηγούμενες μεταφορές του ποιήματος στη μεγάλη οθόνη. Στο σενάριό μας, πιστεύουμε ότι έχουμε αναδείξει τη δυσφορία του Τηλέμαχου, τον θυμό και την ανασφάλειά του, τις επιθυμίες του που τον διχάζουν ανάμεσα στην αγάπη για τη μητέρα του και το βάρος του μύθου του πατέρα του από τη μία, και τη λαχτάρα του να βρει τη δική του θέση στον κόσμο από την άλλη. Μαζί, η οικογένεια θα χρειαστεί να κάνει το δικό της ταξίδι για να απελευθερωθεί από τις εμπειρίες και τους ρόλους που ο κόσμος περιμένει να εκτελέσουν.

Ο κόσμος μέσα στον οποίο κινούνται οι χαρακτήρες μας, από τη γη ως την αρχιτεκτονική, και από τα αντικείμενα ως τα ρούχα, είναι εντελώς απομακρυσμένος από οτιδήποτε έχουμε συνδυάσει με το σινεμά του φανταστικού. Είναι ένας κόσμος, τον οποίο το κοινό θα μπορέσει να αναγνωρίσει ως πραγματικό και ρεαλιστικό. Κατά κάποιον τρόπο θα είναι ένας κόσμος, ο οποίος, παρόλο που ανήκει σε ένα μακρινό παρελθόν, θα επιτρέψει τους θεατές να αναγνωρίσουν τους εαυτούς τους στους χαρακτήρες – ή, καλύτερα, τους ανθρώπους επί της οθόνης.

Οι βασικές κινηματογραφικές αναφορές για την ταινία μας είναι οι σπουδαίες ταινίες του Ακίρα Κουροσάουα «Ο Θρόνος του Αίματος» και «Οι Επτά Σαμουράι», ειδικότερα στην εναλλαγή δράσης και ακινησίας, και τη διαρκή παρουσία του καιρού στα κάδρα. Εμπνευστήκαμε επίσης από τη «Βασίλισσα Μάργκο»του Πατρίς Σερό, μια ταινία βουτηγμένη σε ένα παρελθόν όπου τα χαρακτηριστικά της ιστορικής ταινίας δεν παρεμβαίνουν επ’ ουδενί στη συναισθηματική αλήθεια των χαρακτήρων και όπου η κάμερα συλλαμβάνει τις κινήσεις των ανθρώπων, φίλων και αντιπάλων σα χορογραφία μπαλέτου. Έτσι, η δική μας κάμερα θα αποτυπώσει τη σωματική βία και τη συναισθηματική αγωνία, καθώς αυτές συγκρούονται και εναλλάσσονται σε ένα περιβάλλον φτιαγμένο από νερό, χώμα, φωτιά και αίμα. Η ακινησία και η δράση θα μοιραστούν έναν κόσμο από εικόνες μακριά από τα λευκά μάρμαρα, τον γαλάζιο ουρανό και τη μπλε θάλασσα που συνήθως συσχετίζουμε με την αρχαία Ελλάδα.

Είναι ένα φιλόδοξο πρότζεκτ και πιστεύω ότι άξιζε να το προσπαθήσουμε μόνο με ηθοποιούς που όχι μόνο έχουν σπουδαίο ταλέντο, αλλά και την επιθυμία να ρισκάρουν για να φέρουν την ψυχή του Ομήρου στον σημερινό κόσμο. Και στη Ζιλιέτ Μπινός και τον Ρέιφ Φάινς είχαμε δύο εξπέρ της υποκριτικής τέχνης, η δυναμική παρουσία των οποίων είναι αντίστοιχη της γενναιότητας με την οποία αντιμετωπίζουν τη δουλειά τους.

28 Νοεμβρίου στους κινηματογράφους

από τη Rosebud.21