ΠΑΡΤΙ ΧΩΡΙΣΜΟΥ

Plot

Μπορεί ένας χωρισμός να είναι αφορμή για ένα μεγάλο πάρτι; Και μπορεί ένα ζευγάρι να χωρίσει πραγματικά αγαπημένα; Τις απαντήσεις θα προσπαθήσει να δώσει το πρωτ ότυπο, διασκεδαστικό «Πάρτι Χωρισμού» του Ισπανού Χονάς Τρουέμπα, που έκανε πρεμιέρα στο Δεκαπενθήμερο των Σκηνοθετών του Φεστιβάλ Καννών και κέρδισε το βραβείο Europa Cinemas Label.

Μετά από 14 χρόνια, η Άλε και ο Άλεξ, αγαπημένο κατά τ’ άλλα ζευγάρι, παίρνουν από κοινού τη δύσκολη απόφαση να χωρίσουν. Θέλουν, όμως, ο χωρισμός τους να είναι διαφορετικός από το συνηθισμένο, μια αφορμή για εορτασμό και όχι για πένθος. Έτσι, ανακοινώνουν στους πάντες γύρω τους -γονείς, αδέλφια, φίλους, συναδέλφους και γείτονες (ακόμη και στον υδραυλικό τους!)- ότι θα οργανώσουν ένα μεγάλο «πάρτι χωρισμού» - γιατί ποιος είπε ότι μόνο οι γάμοι αξίζουν το δικό τους πάρτι;

Κανείς φυσικά δεν τους πιστεύει στην αρχή: το κλίμα ανάμεσα στο ζευγάρι είναι υπερβολικά πολιτισμένο, οι κουβέντες τους υπερβολικά νηφάλιες και αρμονικές, για να πιστέψουν ότι όντως γίνονται μάρτυρες στον χωρισμό ενός τόσο φαινομενικά δεμένου ντουέτου.

Όμως, όσο το σχέδιό τους προχωράει και η προσοχή τους απορροφάται από τα πρακτικά ζητήματα της διοργάνωσης, ο Άλεξ και η Άλε θα βρεθούν αντιμέτωποι με αναπάντεχα, περίπλοκα συναισθήματα, που απειλούν να διαταράξουν την περιβόητή τους σιγουριά και ωριμότητα. Μπορεί όντως να υπάρξει χαρμόσυνος χωρισμός, να καταφέρουν να ξορκίσουν τον πόνο μιας τέτοιας συνθήκης; Και είναι όντως σίγουροι για αυτό που πάνε να κάνουν;

Ο, πάντα δραστήριος και ανήσυχος κινηματογραφικά, Ισπανός Χονάς Τρουέμπα («Η Παρθένος του Αυγούστου», «You Have to Come and See It»), γιος του μεγάλου σκηνοθέτη Φερνάντο Τρουέμπα, αυτή τη φορά σκαρφίζεται μια πανέξυπνη κωμωδία για μία από τις πλέον αναγνωρίσιμες και επώδυνες -και αναπόφευκτες- εμπειρίες της ρομαντικής ζωής, αυτή του χωρισμού.

Πιστός στην αγάπη του για κινηματογραφικούς πειραματισμούς, μπολιάζει επιπλέον την ιστορία της Άλε και του Άλεξ με φιλοσοφικές αναφορές (όπως εκείνη στη ρήση του Χέγκελ ότι η διάλυση μιας σχέσης γεννά παραδόξως μια νέα εγγύτητα ανάμεσα στους ανθρώπους), όλων των ειδών τις κινηματογραφικές αναφορές (κυρίως σε πολυαγαπημένες ρομαντικές κομεντί με πρωταγωνιστή τον Κάρι Γκραντ), αλλά και παιχνίδια με τη φόρμα, βάζοντας τη σκηνοθέτη Άλε να μοντάρει ταυτόχρονα μια ταινία με την ίδια ιστορία, μπερδεύοντας ευρηματικά τα δύο σε ένα διασκεδαστικότατο κλείσιμο του ματιού.

Εξαιρετικοί βοηθοί του οι δύο του συχνοί πρωταγωνιστές, Ίτσαρο Αράνα και Βίτο Σανθ, οι οποίοι συνεργάστηκαν ενεργά στη δημιουργία της ιστορίας και της συγγραφής του σεναρίου. Αποτέλεσμα, μια ευφυέστατη, αστεία αλλά και τελικά τρυφερή ταινία που γιορτάζει τι σημαίνει να είσαι ζευγάρι (όμως και τι σημαίνει να σταματάς να θες να είσαι), την πολυπλοκότητα των συναισθημάτων και της ζωής, αλλά και το ίδιο το σινεμά.

O σκηνοθέτης Χονάς Τρουέμπα

μιλά για την ταινία

 Πώς ταιριάζει αυτή η νέα ταινία στην ευρύτερη φιλμογραφία σας;

Ήταν μια ταινία που αρχικά δυσκολεύτηκα να συνηθίσω, επειδή η ιδέα για αυτήν γεννήθηκε μετά την οριστική εγκατάλειψη ενός άλλου πρότζεκτ. Εκείνη την εποχή, βασανιζόμουν από πολλά ερωτήματα όσον αφορά τη σχέση μου με τον κινηματογράφο… Κι έτσι αποφάσισα να προσπαθήσω να γράψω μια κωμωδία, διαδικασία που κύλησε πολύ εύκολα: από την αρχική ιδέα μέχρι τώρα, έχει περάσει μόνο ένας χρόνος. Οπότε, είμαι ικανοποιημένος με το πόσο γρήγορα φτιάξαμε την ταινία, αν και μόλις τελείωσα, συνειδητοποίησα ότι η ταινία γεννήθηκε στην πραγματικότητα από μια «ρήξη», ένα σοκ και μια περίοδο προσωπικής αμφισβήτησης.

Για πρώτη φορά, προσπάθησα να ενσωματώσω κάτι από την οικογενειακή μου κληρονομιά, τον κλασικό κινηματογράφο και κωμικές πτυχές σε μια ιστορία που έγραφα. Εξαρχής, θέλησα να εμπλέξω τους δύο βασικούς ηθοποιούς στη συγγραφή του σεναρίου, καθώς δεν ήμουν έτοιμος να γράψω μια ταινία μόνος μου. Χρειαζόμουν παρέα για να γελάσω με τα λάθη μου και τα άγχη μου.

Στην καρδιά αυτής της ιστορίας, υπάρχει μια απλή ιδέα: η διοργάνωση ενός πάρτι χωρισμού. Κι όμως, δεν εξηγεί ποτέ γιατί χωρίζουν...

Το «Πάρτι Χωρισμού» βασίζεται σε μια ιδέα που επαναλαμβάνεται συνεχώς σε όλη την ταινία, μέχρι εξαντλήσεως θα έλεγε κανείς. Και όμως, ποτέ δεν εξηγείται με σαφήνεια ποιος είναι ο λόγος για τον χωρισμό τους. Για μένα, είναι σημαντικό το να μην υπάρχει ένας συγκεκριμένος λόγος, δηλαδή να παραμένει σχεδόν ένα μυστήριο, έτσι ώστε να μην γίνει η ταινία υπερβολικά ρεαλιστική. Συνήθως, οι ταινίες για τα ζευγάρια και τους χωρισμούς περιέχουν προφανή δραματικά εργαλεία: κάτι που να έχει να κάνει με τα παιδιά, με την απιστία... Όχι όμως εδώ.

Ήθελα να αφαιρέσω από την ταινία από κάθε κοινό, αναγνωρίσιμο στοιχείο - ήθελα να παραμείνει κάπως «αιθέρια». Κάτι που να την κάνει να μοιάζει με τις κλασικές ρομαντικές κωμωδίες. Για παράδειγμα, λατρεύω την ταινία «The Awful Truth» του Λίο ΜακΚάρεϊ από το 1937 - είναι ίσως η ταινία που σκέφτηκα περισσότερο στη διαδικασία δημιουργίας του «Πάρτι Χωρισμού». Από την πρώτη κιόλας σεκάνς, το ζευγάρι που υποδύονται ο Κάρι Γκραντ και η Αϊρίν Νταν ανακοινώνει «θα χωρίσουμε». Καθένας από τους δυο τους υποψιάζεται τον άλλον για απιστία, αλλά στην πραγματικότητα δεν έχει σημασία. Το διακύβευμα έγκειται στην ανάγκη να «προκαλέσει» ο ένας τον άλλον με αυτή την ιδέα του χωρισμού, καθώς γνωρίζουν ότι είναι ο μόνος τρόπος για να συγχωρέσει ο ένας τον άλλον και να ανανεώσουν την αγάπη τους. Στην ταινία μου, ήταν ξεκάθαρο ότι δεν ήθελα έναν πραγματικό λόγο για τον χωρισμό τους. Ήθελα να παραμείνει ένα ερώτημα που αιωρείται διαρκώς πάνω από την ταινία.

Η αρχική αυτή ιδέα προκύπτει μέσα από τον χαρακτήρα του πατέρα. Γιατί κάνατε τον Φερνάντο Τρουέμπα, τον δικό σας πατέρα, κεντρικό χαρακτήρα στην ταινία;

Η ιστορία προκύπτει επίσης από τη σχέση που έχω με τον πατέρα μου, αλλά και τη σχέση μου με τον κινηματογράφο μέσω του πατέρα μου. Στις κλασικές κωμωδίες στις οποίες ένα ζευγάρι επανασυνδέεται μετά από μια περίοδο χωρισμού, υπάρχει πολύ συχνά ο χαρακτήρας του πατέρα: πιο συγκεκριμένα υπάρχει πάντα ένας πατέρας, ένας γάμος και ένα πάρτι που πραγματοποιείται στο σπίτι του πατέρα.

Η ταινία μας, στη δική μας σύγχρονη μαδριλένικη κλίμακα φυσικά, τηρεί αυτά τα στερεότυπα. Η ατάκα για τα «ζευγάρια που πρέπει να γιορτάζουν όταν χωρίζουν, και όχι όταν σμίγουν» είναι όντως του πατέρα μου, ο οποίος μου την είπε όταν ήμουν έφηβος. Μόνο μια φορά, αλλά μου έμεινε. Την επαναλάμβανα ακόμη και σε φίλους μου όταν χώριζαν.

Στη συνέχεια, συνειδητοποίησα ότι ήταν μια παράλογη ιδέα, πολύ διασκεδαστική στη θεωρία, αλλά πιο περίπλοκη για να την υλοποιήσεις... Όμως πάντα σκεφτόμουν ότι γι' αυτό υπάρχει ο κινηματογράφος, για να πετύχουμε στις ταινίες αυτά που δεν τολμάμε να κάνουμε στη ζωή. Αυτό είναι το σινεμά που αγαπώ και που μου αρέσει να κάνω: μια ελαφρώς βελτιωμένη εκδοχή της πραγματικότητας.

Το «Πάρτι Χωρισμού» περιέχει ένα mise en abyme: ανακαλύπτουμε ότι η ταινία είναι ταυτόχρονα και η ταινία που μοντάρει η Άλε, κεντρικός χαρακτήρας της ιστορίας. Από εκεί πηγάζει μια ιδιαίτερη προσέγγιση πάνω στο μοντάζ, το οποίο «παίζει» με τον θεατή.

Γυρίσαμε το «Πάρτι Χωρισμού» βάσει ενός πολύ λεπτομερούς σεναρίου και στη συνέχεια συνεχίσαμε να το «γράφουμε» κατά τη διάρκεια του μοντάζ. Η ταινία είναι γεμάτη με μικρά κόλπα μοντάζ που μοιάζουν με πειράματα: split-screen, μετάβαση σε πάνελ, αλλαγές αξόνων κάδρου... Αυτά τα σημάδια εμφανίζονται από τη στιγμή που καταλαβαίνουμε ότι η Αλεχάνδρα μοντάρει την ίδια ακριβώς ταινία που παρακολουθούμε.

Είναι ένα «παράλογο» που αποτελεί μέρος του χιούμορ της ταινίας. Δεν πρόκειται τόσο για ένα φιλοσοφικό ερώτημα, όσο μιλάει για το πώς διαπλέκονται οι ζωές μας και οι ταινίες. Δεν είναι μια ταινία, η οποία εξιδανικεύει το να ανήκει κανείς στον κόσμο του κινηματογράφου, αλλά μάλλον δείχνει τη δυσκολία να συνυπάρξουν η δουλειά, η ζωή και ο έρωτας.

Όταν αναρωτηθήκαμε όσο γράφαμε το σενάριο για το ποια ταινία μοντάρει η Αλεχάνδρα, συνειδητοποίησα ότι δεν είχα καμία διάθεση να δημιουργήσω μια ψεύτικη ταινία μόνο για αυτόν τον λόγο. Γιατί λοιπόν να μην χρησιμοποιήσω την ίδια την ταινία; Είναι παράλογο, αλλά διασκεδαστικό. Όταν τελικά έκανα αυτή την επιλογή, εμφανίστηκαν όλες οι μικρές μονταζιακές «χειρονομίες». Έτσι, καταλήγει να είναι επίσης μια ταινία για το μοντάζ, με χαρακτήρες που μπερδεύουν τον κινηματογράφο με τη ζωή τους. Η ζωή, άλλωστε, είναι μια άσχημα μονταρισμένη ταινία: τι θα συνέβαινε αν μπορούσαμε να μοντάρουμε τις δικές μας ζωές;

Τι σας ελκύει στη φιλοσοφία των ιστοριών, στις οποίες ένα ζευγάρι επανενώνεται;

Υπάρχει μια θεμελιώδης ιδέα στις κωμωδίες επανενώσεων που αγαπώ: ότι η συζήτηση οδηγεί στη βελτίωση. Υπάρχει κάτι το θαυμάσια διορατικό στην ιδέα ότι η αγάπη χτίζεται μέσω της συζήτησης. Μέσα από αυτές τις συζητήσεις, βελτιωνόμαστε και μπορούμε να φτάσουμε ακόμη και σε βεβαιότητες. Είναι μια φιλοσοφία της καθημερινότητας. Αν το ζευγάρι στη ταινία σχεδιάζει ένα πάρτι χωρισμού, ίσως αυτό να είναι απλώς ένας τρόπος να κάνουν κάτι μαζί. Επιπλέον, ο πρωτότυπος τίτλος της ταινίας, που σημαίνει κυριολεκτικά «Θα επιστρέψεις», είναι κάτι σαν αναφορά στην ιδέα της επανένωσης γάμου.

Κάτι που έχει ειπωθεί για την ταινία «That’s Life!» ταιριάζει ιδιαίτερα στο «Πάρτι Χωρισμού», όπου το ζήτημα του τόνου είναι θεμελιώδες: «lo que me gusta es que parece una comedia» («αυτό που μου αρέσει είναι ότι μοιάζει με κωμωδία»).

Δεν νομίζω ότι μπορεί κανείς να πει με βεβαιότητα ότι το «Πάρτι Χωρισμού» είναι ατόφια κωμωδία. Υπάρχουν σίγουρα κωμικές προϋποθέσεις, αλλά είναι πράγματι κωμωδία; Στα γυρίσματα, οι ηθοποιοί έλεγαν συνεχώς ότι η ταινία έχει έναν ιδιαίτερο τόνο, ο οποίος είναι κάπως δύσκολο να βρεθεί. Είναι μεν μια ταινία κωμική στη βάση της, αλλά με έναν ταυτόχρονα καταθλιπτικό τρόπο. Η ιστορία μάς γνωρίζει σε δύο καταθλιπτικούς ανθρώπους, οι οποίοι προσπαθούν να μην το δείξουν. Το οποίο έχει τη γοητεία του... Όταν ο Άλεξ λέει για την ταινία του Μπλέικ Έντουαρντς: «μοιάζει με κωμωδία, αλλά είναι δράμα για την κρίση μέσης ηλικίας και το ζευγάρι», μιλάει στην πραγματικότητα για τη δική μας ταινία.

Προς το τέλος της ταινίας, το μοντάζ επιταχύνει γύρω από την προετοιμασία του πάρτι και παρουσιάζει τις διάφορες εναλλακτικές, σαν να θέλει να ξεφύγει από τον χωρισμό;

Φοβόμασταν να φτάσουμε στο τέλος της ταινίας, από τη συγγραφή του σεναρίου μέχρι τα γυρίσματα. Δεν έχω συνηθίσει να έχω σαφές τέλος στο μυαλό μου. Προτιμώ να τα κρατάω ανοιχτά, συμπεριλαμβανομένου του τρόπου με τον οποίο θα τα γυρίσω. Από αυτή την άποψη, το «Πάρτι Χωρισμού» είναι ασυνήθιστο, αφού το αποτέλεσμα είναι γνωστό από την αρχή.

Μέχρι στιγμής, οι ταινίες μου έχουν απεικονίσει χαρακτήρες που δεν ξέρουν τι θέλουν. Αυτό, φυσικά, είναι πολύ δύσκολο να δομηθεί γιατί δεν υπάρχει σαφής κατεύθυνση, σε αντίθεση με τις ταινίες που μου αρέσουν ως θεατή (και τις οποίες ζηλεύω) όπου ο χαρακτήρας ξέρει τι θέλει! Έτσι, για μια φορά, σκέφτηκα να κάνω μια ταινία στην οποία οι χαρακτήρες ξέρουν τι θέλουν: θέλουν να χωρίσουν. Αλλά καθώς κάναμε τα γυρίσματα, συνειδητοποίησα ότι δεν ήταν πια τόσο σαφές. Φαίνεται ότι ξέρουν τι θέλουν, αλλά καθώς πλησιάζουμε στο τέλος, προκύπτουν αμφιβολίες…