ΠΑΓΙΔΑ

Plot

Ο υποψήφιος για Όσκαρ σκηνοθέτης των «Παράδεισος Τώρα» και «Ομάρ», Χάνι Αμπού-Ασάντ, υπογράφει ένα ακόμη συγκλονιστικό πολιτικό θρίλερ, αυτή τη φορά με ηρωίδες δυο γυναίκες που πρέπει να συγκρουστούν με το αδιανόητα σκληρό σύστημα, αλλά και τους ίδιους τους εαυτούς, αν θέλουν να επιβιώσουν.

Παγκόσμια πρεμιέρα στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Τορόντο.

Βηθλεέμ, Παλαιστίνη. Η Ριμ, μια νεαρή μητέρα παντρεμένη με έναν καταπιεστικό, ζηλιάρη άντρα, πηγαίνει στο κομμωτήριο της Ούντα για το καθιερωμένο ραντεβού και συζήτηση με τη φίλη της για τα προβλήματα της καθημερινότητας. Όμως, η συνηθισμένη αυτή συνάντηση παίρνει αναπάντεχη τροπή, όταν η Ούντα τη ναρκώνει και ενορχηστρώνει μια στημένη φωτογράφιση που εκθέτει την τιμή της Ριμ. Ο λόγος; Η Ούντα είναι πληροφοριοδότης των μυστικών υπηρεσιών κατοχής - και αν η Ριμ δε θέλει να κυκλοφορήσουν οι επίμαχες φωτογραφίες, πρέπει να γίνει κι αυτή.

Ενώ η Ριμ προσπαθεί να συνέλθει από το σοκ της εξέλιξης αυτής βλέποντας πανικόβλητη τη ζωή της να καταρρέει, η Ούντα θα κληθεί κι εκείνη να απαντήσει για τις πράξεις της - πράξεις που εκείνη ισχυρίζεται ότι ήρθαν μετά από τη δική της σκληρή αναμέτρητη με το σύστημα και την ανάγκη να μάθει κι εκείνη πια πώς να παίζει το παιχνίδι.

Στην όγδοή του ταινία, ο Χάνι Αμπού-Ασάντ, υποψήφιος για Όσκαρ για τις ταινίες του «Παράδεισος Τώρα» και «Ομάρ», επιστρέφει σε ένα μέρος και μια θεματολογία που γνωρίζει καλά: την Παλαιστίνη και το πολυεπίπεδο ανθρώπινο δράμα που αναβλύζει από την οδυνηρή πολιτικοκοινωνική συνθήκη. Και αυτή τη φορά στρέφει το βλέμμα του στις γυναίκες, οι οποίες καταπιέζονται διπλά -και εξαιτίας της υπηκοότητάς τους, αλλά και εξαιτίας του φύλου τους- και έχουν πάντα λιγότερες επιλογές και διεξόδους.

Η δεδομένη πολυπλοκότητα της πολιτικής συνθήκης, η μαεστρία με την οποία σκιαγραφούνται χαρακτήρες και καταστάσεις, η οξυδέρκεια με την οποία παρατηρεί την διαρκή, αποπνικτική καταπίεση του μισογυνισμού, οι εξαιρετικές ερμηνείες: όλα αυτά δένουν αρμονικά μεταξύ τους για να δημιουργήσουν ένα πολιτικό θρίλερ που θα σας κόψει την ανάσα ως μια θλιβερή υπενθύμιση ότι σε έναν πολύπλοκο κόσμο γεμάτο από αντικρουόμενες πραγματικότητες και αλήθειες, το σωστό ή το δίκαιο είναι έννοιες φευγαλέες.

O σκηνοθέτης Χάνι Άμπου-Ασάντ μιλά για την ταινία

Από πού προήλθε η έμπνευση για την ταινία;

Η ιστορία βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα. Πράγματι στην Παλαιστίνη οι μυστικές υπηρεσίες χρησιμοποιούσαν ορισμένα κομμωτήρια για να ναρκώνουν γυναίκες κι έπειτα να τις φωτογραφίζουν σε ιδιαίτερες συνθήκες, έτσι ώστε στη συνέχεια να τις εκβιάζουν για να προδώσουν τη χώρα τους. Και χρησιμοποιούσαν ευάλωτες γυναίκες, γυναίκες που δεν είχαν την υποστήριξη των συζύγων ή των οικογενειών τους.

Οπότε υπάρχει όντως μια γυναίκα στην οποία βασίσατε την πρωταγωνίστρια;

Ναι, ζει ακόμη στη Δυτική Όχθη. Τα γεγονότα της ταινίας συνέβησαν πριν είκοσι χρόνια περίπου. Η ταινία βασίζεται στην ιστορία της, αλλά θέλω να ξεκαθαρίσω ότι οι χαρακτήρες είναι προϊόν μυθοπλασίας. Η ιστορία είναι δική μου.

Πρέπει να είχε ενδιαφέρον να γράψετε τον χαρακτήρα της Ούντα. Είναι ένας χαρακτήρας στον οποίο ενδεχομένως το κοινό δε θα ξέρει πώς να αντιδράσει, ακόμη και στο τέλος.

Και το συμμερίζομαι αυτό κι εγώ. Όταν έγραφα το σενάριο, θα έπρεπε να τη μισώ για τα όσα κάνει, όμως σκεφτόμουν συνέχεια ότι είναι κι εκείνη θύμα. Οι χαρακτήρες της Ούντα και της Ριμ λειτουργούν σε συνάρτηση η μία της άλλης. Παρόλο που συνυπάρχουν ταυτόχρονα, μπορεί κανείς να τις δει κι αλλιώς: σαν η Ριμ να είναι αυτό που ήταν παλιά η Ούντα ή η Ούντα να είναι αυτό που μπορεί να γίνει η Ριμ.

Μια βασική θεματική της ταινίας είναι η προδοσία. Πόσο είχατε τη θεματική αυτή στο μυαλό σας, όταν γράφατε την ταινία;

Ήταν παρούσα στο μυαλό μου. Στην πραγματικότητα, η ταινία μιλάει για την αντίφαση ανάμεσα στην προδοσία και την αφοσίωση. Συνειδητοποίησα κάνοντας την ταινία ότι το ένα δε μπορεί να υπάρχει χωρίς το άλλο. Το καλό δεν έχει νόημα χωρίς το κακό. Αλλά μπορούν και να αλλάξουν θέση. Όπως και το να έχουν ένα σημείο επαφής, στο οποίο να γίνονται σχεδόν το ίδιο πράγματα. Βρήκα συναρπαστική αυτή τη δυναμική.

Η προδοσία, ειδικά στο πλαίσιο ενός πολιτικού θρίλερ, είναι μια θεματική που έχετε εξερευνήσει και στο παρελθόν, ειδικά στο «Παράδεισος Τώρα».

Είναι αλήθεια αυτό. Αν είσαι ευαίσθητος, κάποια πράγματα σού μένουν για όλη σου τη ζωή. Όταν ήμουν 11 χρονών, πρόδωσα κάποιον. Για να αποφύγω την τιμωρία για κάτι, έριξα το φταίξιμο σε έναν φίλο και ο δάσκαλος τον τιμώρησε σκληρά. Και νιώθω ακόμη ενοχές - είμαι εξήντα χρονών και νιώθω τύψεις όπως και τότε.

Από την άλλη, όταν ήμουν 16 χρονών, ένας άλλος φίλος μου πρόδωσε εμένα αυτή τη φορά. Πληγώθηκα τόσο που δε μπορούσα να κοιμηθώ καλά για έξι μήνες μετά το συμβάν. Το νιώθω ακόμη σα μεγάλο τραύμα.

Επίσης, οι σκηνές ανάμεσα στην Ούντα και τον ανακριτή της είναι πραγματικά συναρπαστικές γιατί βλέπουμε τον έξυπνο τρόπο με τον οποίο χειρίζεται την κατάσταση η Ούντα.

Όταν γράφω, προσπαθώ να είμαι ειλικρινής ως προς τον εκάστοτε χαρακτήρα. Έτσι μπήκα στο μυαλό της Ούντα και σκέφτηκα ότι αυτή η γυναίκα έχει περάσει πολλά, ειδικά από αντρες. Συνεπώς, ένιωσα ότι καταλαβαίνει μερικούς άντρες ενδεχομένως καλύτερα απ’ ό,τι καταλαβαίνουν οι ίδιοι τον εαυτό τους. Ένιωσα ότι θα αντιλαμβανόταν τις αδυναμίες του Χασάν. Και τελικά αυτό είναι που θα τη βοηθήσει.

Έχετε πει ότι μια πραγματικά σπουδαία ταινία πρέπει να φέρνει αντιμέτωπους τους θεατές με τους φόβους και την υποκρισία τους. Και πρέπει να θέτει δύσκολα ερωτήματα στους θεατές σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο σκέφτονται και κινούνται στη ζωή. Από πού προέρχεται αυτή η πεποίθηση;

Επιστρέφω πάντα στην ιστορία για τον λόγο για τον οποίο επέλεξα να κάνω σινεμά. Ήταν τη μέρα που είδα το «Στη Φωλιά του Κούκου», στην εφηβεία μου - ήταν η πρώτη φορά που ένιωσα ότι με άλλαξε μια ταινία. Πριν τη δω, οι ταινίες ήταν απλώς ψυχαγωγία για μένα. Η ταινία αυτή, όμως, με έφερε αντιμέτωπο με τους φόβους μου. Σαν παιδί, πάντα μου έλεγαν ότι πρέπει να ακολουθώ τους κανόνες του συστήματος, όμως εγώ πάντα τους αμφισβητούσα στο κεφάλι μου. Το «Στη Φωλιά του Κούκου» μου έδειξε ότι μπορώ να αμφισβητώ τους κανόνες και, ακόμη κι αν τιμωρηθώ επειδή θέτω ερωτήματα, το σύστημα δε μπορεί να νικήσει το πνεύμα μου.

Η ταινία είναι σαφώς πολιτική, όμως δεν ακούγονται ονόματα οργανώσεων ή ακόμη και χώρες. Γιατί πήρατε αυτήν την απόφαση;

Δε με ενδιαφέρει να παραδώσω κάποιο μάθημα ιστορίας. Πιστεύω ότι για να κάνεις μια καλή ταινία, σίγουρα πρέπει να προκύπτει μέσα από μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή και συνθήκη, όμως πρέπει ταυτόχρονα να τα υπερβαίνει. Για να το κάνει αυτό, δεν πρέπει να πέφτει στην παγίδα της επεξήγησης.

Η ιστορία δεν αφορά μια συγκεκριμένη συνθήκη - εξερευνά την οικουμενική ανθρώπινη συμπεριφορά: το να προδώσεις την πατρίδα σου, να προδώσεις τον ίδιο σου τον εαυτό. Δε χρειάζεται να είσαι σε καθεστώς κατοχής για να καταλάβεις τι σημαίνει αυτό. Πάντα θα σκέφτομαι τα μεγαλύτερα ερωτήματα: ποιος ωφελείται από τον πόνο; Γιατί δε μπορούμε να βρούμε λύσεις; Πώς θα ζούμε στο μέλλον; Προσωπικά δεν έχω ιδέα ποιες είναι οι απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα. Αλλά θα συνεχίσω να τα θέτω.

 27 Οκτωβρίου στους κινηματογράφους

από τη Rosebud.21